- πάμφιλος
- I
Όνομα μυθολογικών και ιστορικών προσώπων.1. Ένας από τους 50 γιους του Αιγύπτου, που τον σκότωσε η σύζυγός του Δαναΐδα Δημοφίλη.2. Μαθητής του Πλάτωνα και δάσκαλος του Επίκουρου.3. Αθηναίος Δημαγωγός. Kαταδικάστηκε για κατάχρηση χρημάτων που ανήκαν στο δημόσιο.4. Αθηναίος στρατηγός που εστάλη το 389 π.Χ. εναντίον της Αίγινας, μετά την αποστασία της. Το νησί είχε την υποστήριξη της Σπάρτης, γι» αυτό και ο Τελευτίας, ναύαρχος των Σπαρτιατών, αποβίβασε εκεί άνδρες του και οι Αθηναίοι βρέθηκαν σε δύσκολη θέση. Τελικά, ο Π., έπειτα από 5 μήνες αντίσταση, κατόρθωσε να ξαναγυρίσει με τους άνδρες του στην Αθήνα.5. Ζωγράφος από την Αμφίπολη (4ος αι. π.Χ.), μαθητής του Εύμολπου, τον οποίο διαδέχτηκε στην αρχηγία της Σικυωνίας σχολής, και δάσκαλος του Παυσία, του Μελάνθιου και του Απελλού. Έδρασε περίπου μεταξύ 390 και 340. Από τα έργα του περίφημοι ήταν η μάχη του Φλιούντα και ο Οδυσσέας στη σχεδία του. Φαίνεται ότι ο Π. ήταν κυρίως θεωρητικός της τέχνης· υποστήριζε ότι για τη ζωγραφική είναι απαραίτητη η γνώση της αριθμητικής και της γεωμετρίας. Αφιερώθηκε στη διδασκαλία, παίρνοντας ως αμοιβή ένα τάλαντο για τα 12 χρόνια που κρατούσε η φοίτηση. Επηρεασμένοι από τον Π., οι Σικυώνιοι καθιέρωσαν πρώτοι το μάθημα της ζωγραφικής στη γενική παιδεία των ελευθέρων.6. Έλληνας λεξικογράφος από την Αλεξάνδρεια. Έζησε τον 1o αι. μ.Χ. Ανήκει στη σχολή του Αρίσταρχου και έγραψε ένα μεγάλο λεξικό σε 95 βιβλία Περί γλωσσών ήτοι λέξεων. Αναφέρεται επίσης και ένα έργο του με τον τίτλο Λειμών, που είναι ίσως το ίδιο το λεξικό. Το λεξικό του υπήρξε θεμελιώδες για τους μεταγενέστερους γραμματικούς, οι οποίοι αναφέρουν συχνά αποσπάσματά του.7. Ποιητής από τη Σικελία, άγνωστης εποχής.8. Ρήτορας που άκμασε τον 1o αι. μ.Χ. Ήταν μαθητής του Ερμαγόρα του Τημνίτη. Έγραψε εγχειρίδιο ρητορικής.9. Γλύπτης, μαθητής του Πραξιτέλη. Ο Πλίνιος αναφέρει άγαλμά του του Ξένιου Δία, που βρισκόταν στη συλλογή καλλιτεχνικών έργων του Ασίνιου Πολλίωνα, που ζούσε στη Ρώμη.IIΌνομα αγίων της Ανατ. Ορθόδοξης Εκκλησίας.1. Μάρτυρας και δάσκαλος της Εκκλησίας. Καταγόταν από εύπορη οικογένεια της Βηρυττού. Πολύ νέος πήγε στην Αίγυπτο και έγινε μαθητής του Πιέριου, προϊστάμενου της θεολογικής σχολής της Αλεξάνδρειας και οπαδός του Ωριγένη. Στη συνέχεια εγκαταστάθηκε στην Καισάρεια της Παλαιστίνης, όπου χειροτονήθηκε πρεσβύτερος από τον επίσκοπο Αγάπιο. Κατά τον διωγμό του Μαξιμιανού (307), κλείστηκε στη φυλακή όπου πέθανε 2 χρόνια αργότερα. Ο Π. ίδρυσε την ονομαστή βιβλιοθήκη της Καισάρειας και, μαζί με τον Ευσέβιο, εργάστηκε για τη διόρθωση των Τετραπλών και των Εξαπλών, που θεωρούνται έργα του Ωριγένη. Δικό του έργο θεωρείται η Υπέρ του Ωριγένους αποστολή, το οποίο αποτελείται από 5 βιβλία και η Έκθεσις των κεφαλαίων των Πράξεων των Αποστόλων. Η μνήμη του τιμάται στις 5 Νοεμβρίου.2. Μαρτύρησε με αποκεφαλισμό στην Καισάρεια της Παλαιστίνης επί Διοκλητιανού. Η μνήμη του τιμάται στις 16 Φεβρουαρίου.3. Μαρτύρησε με σπαθί μαζί με τον Καπίτωνα. Η μνήμη του τιμάται στις 12 Αυγούστου.* * *πάμφιλος, -ον (Α)αγαπητός από όλους («πάμφιλος καὶ πολύευκτος ὄλβος», Αισχύλ.).[ΕΤΥΜΟΛ. < παν-* + φίλος].
Dictionary of Greek. 2013.